Historia szkoły w Służewie
Wzmianki o szkole w Służewie sięgają roku 1474 kiedy to patronowie parafii zwrócili się z prośbą do biskupa włocławskiego Zbigniewa Oleśnickiego o ustanowienie prepozytury parafialnej, zobowiązując się jednocześnie do ponoszenia większych wydatków. Biskup przychylił się do tej prośby i 14 III 1477r. erygował w Służewie, w miejsce zwykłej parafii, prepozyturę parafialną, złożoną z prepozyta ( po plebanie) i 4 misjonarzy.
Dziedzic służewski pokrył związane z tym koszty. Ufundowano wówczas kolegium mansjonarzy, szkołę i szpital parafialny. Mansjonarze, poza opieką duszpasterską, mieli obowiązek uświetniać codzienne nabożeństwa w świątyni służewskiej, a jeden z nich był zobowiązany uczyć dzieci w szkole parafialnej.
Wizytacja parafii z 1582 r. potwierdziła, że szkoła w Służewie była dobra i została dobrze zreformowana. Uczył w niej ,, magistro schole'', który otrzymywał 12 florenów pensji i dodatek na chleb.
Trudno stwierdzić, jak długo utrzymała się szkoła parafialna w Służewie. W 1788r. miał miejsce wielki pożar miasta. Ówczesny dziekan służewski i proboszcz w Ostrowąsie nie wspomina nic o istnieniu szkoły. Prawdopodobnie szkoła w Służewie już nie funkcjonowała, gdyż pod zaborem pruskim w wykazie miast kujawskich z 1793r. nie zaznaczono jej istnienia.
Natomiast brak źródeł z życia parafii służewskiej początku XIX w. nie pozwala stwierdzić, czy gmina czyniła wysiłki w kierunku utworzenia szkoły elementarnej. Dopiero ze sprawozdania proboszcza z 1819r. dowiadujemy się, że parafia służewska, licząca wówczas 2029 dusz, otrzymała ze wsi Ośno na utrzymanie szkółki parafialnej 50 zł, co jest dowodem, że szkoła już wówczas istniała. W latach następnych utrzymywana ona była, poza składkami parafian, częściowo również z funduszy miejskich.
W latach trzydziestych i czterdziestych XIX w. szkoła elementarna w Służewie obejmowała region szkolny, tworzący Towarzystwo Szkolne Służewo, do którego w 1845r. wchodziło: miasto Służewo oraz wsie Poczałkowo, Straszewo, Sędzin, Ostrowąs, Zakrzewo, Koneck i Siniarzewo. Była to jednooddziałowa szkoła katolicka wielowyznaniowa. Obejmowała nauką 280 dzieci różnych wyznań. Jako jedyna w mieście i gminie nazywana była szkołą rządową, choć dalej była to szkoła elementarna publiczna Towarzystwa Szkolnego, utrzymywana przez mieszkańców opłacających składkę szkolną.
Funkcjonowanie szkoły elementarnej zakłóciła w połowie XIX w. carska polityka oświatowa, zmierzająca do oderwania dużej grupy młodzieży wiejskiej od szkoły. Wydany 15 V 1851r. ukaz carski zwalniał dzieci wiejskie od obowiązku nauki w szkołach, a gminy od świadczeń na ich potrzeby. Chłopi zostawiali dzieci do pomocy w gospodarstwie i chętnie korzystali ze zwolnień od obowiązku utrzymania szkoły, korzystając z tych przepisów, część gmin wiejskich należących do Towarzystwa Szkolnego Służewo, przestało płacić składkę szkolną. W ten sposób szkoła w Służewie ograniczyła zasięg swojego oddziaływania organizacyjnego do miasta i jego najbliższych okolic. Zmniejszyła się liczba młodzieży uczącej się w szkole. W 1861r. do szkoły jednoklasowej w Służewie uczęszczało tylko 30 chłopców i 23 dziewcząt.
Na skutek zmian organizacyjnych, w 1866r. gmina Ośno weszła w skład gminy Służewo. W całej nowej gminie w 1866r. tylko 24 osoby zaliczano do inteligencji, a w Służewie 8 osób. Miasto Służewo w 1865r. prezentowało niski poziom wykształcenia.
Analfabetyzm i ograniczanie nauczania języka polskiego w rządowych szkołach ludowych wywołały falę oburzenia społeczeństwa. Znalazło to szczególny wyraz w powszechnej walce o szkołę polską podczas rewolucji w latach 1905 - 1907 i włączenie się nauczycieli do strajków chłopskich. Nasiliły się wystąpienia rodziców żądających wprowadzenia nauczania języka polskiego. W strajku szkolnym i repolonizacji szkoły wiejskiej, na terenie gminy Służewo, brał czynny udział znany działacz społeczny i oświatowy - Walery Synezjusz Nowicki. Jako wychowanek seminarium nauczycielskiego w Wajwerach, w 1904r. został zatrudniony jako nauczyciel szkoły ludowej w Służewie. Aresztowany przez władze carskie, został zwolniony dopiero wówczas, gdy wyraził zgodę na nauczanie również języka rosyjskiego. Po rewolucji 1905 - 1907r., w ramach walki z analfabetyzmem, prowadził w gminie Służewo kursy języka polskiego.
Niechlubny stan szkolnictwa i zaniedbania edukacyjne społeczeństwa Służewa i okolic w XIX w. znajdują odzwierciedlenie w zapisach ksiąg parafialnych. Znajdują się tam uwagi prowadzącego księgi proboszcza lub wikarego, iż ,, stawiający się i świadkowie pisać nie umieją''. Stan szkolnictwa i oświaty w Służewie nie uległ poprawie aż do wybuchu I wojny światowej.
W roku szkolnym 1917 - 1918, już z chwilą przejęcia szkolnictwa przez polskie władze oświatowe w powiecie z najniższym stopniem organizacyjnym było 77 szkół. Jedna szkoła w powiecie przypadała na 10,1km
2. Na jednego nauczyciela w Służewie przypadało 75 uczniów.
Po odzyskaniu niepodległości życie umysłowe i kulturalne Służewa skupiło się wokół szkoły publicznej, istniała bowiem konieczność szybkich działań w celu polepszenia stanu szkolnictwa i oświecenia społeczeństwa. Rosła liczba uczniów, a wraz z nią liczba zatrudnionych nauczycieli. Zajęcia odbywały się w domu przy ulicy Toruńskiej. Już w roku szkolnym 1923/1924 w służewskiej szkole uczyło 6 nauczycieli, a w następnym już 8. Należała ona wówczas do nielicznych sześcioklasowych wiejskich szkół powszechnych.
W latach 1926 - 1929 sprawa powszechności nauczania cieszyła się w kraju większym zainteresowaniem ze strony kierowników oświaty. Wzrosły wydatki państwa na budownictwo szkolne, zwiększano liczby klas w szkołach i podnoszono ich stopień organizacyjny.
Zaangażowanie społeczności lokalnej z terenu Służewa i gminy w sprawy oświaty i szkolnictwa, sprawiło, że mimo ograniczonej pomocy finansowej Sejmiku Nieszawskiego i zaleceń, by budować szkoły oszczędniejszego typu, z funduszów gminy wybudowano w Służewie, do końca lata 1927r., nową szkołę opartą na nowoczesnych planach. Uroczystość poświęcenia i oddania do użytku nowego gmachu szkolnego odbyła się 30 XI 1927r. W roku szkolnym 1930/1931 szkoła w Służewie funkcjonowała w nowych warunkach lokalowych, z 8 izbami lekcyjnymi i pokojem nauczycielskim, już jako siedmioklasowa.
Ciała samorządowe gminy Służewo właściwie rozumiały potrzeby oświatowe i opiekuńcze swego terenu, dlatego też stale wspierały własnymi funduszami różne zadania oświatowe.
W roku szkolnym 1937/1938 istniała w Służewie szkoła powszechna III stopnia z 8 etatami nauczycielskimi, a już od 10 II 1938r. z 9 nauczycielami. Od 1 VIII 1937r. kierownikiem szkoły w Służewie był Tadeusz Tejchman. W ramach planu komasacji szkół zlikwidowano szkołę I stopnia w Rożnie i włączono ją do szkoły w Służewie. W związku z tym 1 IX 1938r. Kuratorium przydzieliło szkole w Służewie jeden nowy etat nauczycielski i jeden przeniesiony ze zlikwidowanej szkoły w Rożnie, tak więc w roku szkolnym 1938/1939 w szkole III stopnia w Służewie było 10 etatów nauczycielskich. Okres dwudziestu lat Polski odrodzonej nie przyniósł społeczności osady i gminy Służewo ani ożywienia gospodarczego, ani rozwoju form życia społecznego. W zakresie działań oświatowo - wychowawczych nastąpiły w gminie pewne zmiany w organizacji szkolnictwa. Nadal jednak, poza wyżej zorganizowaną szkołą w Służewie, na terenie gminy pozostały tylko szkoły jedno- i dwuklasowe, z niewystarczającą liczbą kadry nauczycielskiej.
Już jesienią 1939r. organizowano na Kujawach akcje wysiedlania Polaków, zamykano wszelkie instytucje kulturalne, szkoły, kościoły, aresztowano księży, nauczycieli i całą inteligencję związaną z kulturą i oświatą. W Służewie zamknięto również szkolę. W takiej sytuacji świadomi swej roli polscy nauczyciele i światła grupa mieszkańców podjęli walkę o polską oświatę w tajnym nauczaniu. W pracy na tajnych kompletach w Służewie szczególnie wyróżniali się małżonkowie Kisielewscy oraz Helena Grzybowska, która prowadziła na terenie Służewa i Aleksandrowa Kujawskiego kilka kompletów, liczących nawet około 30 osób. Po wojnie wystawiła zaświadczenie uczestnikom swoich kursów, o których wysokim poziomie świadczy fakt, że zaświadczenia te były honorowane i brano je pod uwagę przy organizowaniu poszczególnych klas szkoły powszechnej.
Wyzwolenie Służewa spod okupacji hitlerowskiej nastąpiło 21 I 1945r. Umęczona terrorem ludność Służewa i okolic entuzjastycznie witała wkraczające oddziały wojskowe. Zaraz też przystąpiono do organizowania nowych komórek administracji polskiej i życia gospodarczo- społecznego. W planach rozwoju gminy i osady projektowano również rozszerzenie i rozwinięcie różnorodnych obiektów użyteczności publicznej.
Władze oświatowe, rozumiejąc konieczność szybkiej odbudowy szkolnictwa, położyły duży nacisk na powstanie i rozwój instytucji oświatowych i kulturalnych. Już 19 II 1945r., w miesiąc po wyzwoleniu Służewa, została tu otwarta Publiczna Szkoła Powszechna III stopnia.
Trzeba było zacząć od podstaw, gdyż w czasie okupacji zostało zdewastowane wnętrze budynku szkolnego i zniszczone wszystkie pomoce naukowe. Pierwsze prace porządkowe i organizacyjne przeprowadził, z pomocą innych nauczycieli, pierwszy kierownik szkoły- Tadeusz Tejchman. W dniu otwarcia do szkoły było zapisanych 808 dzieci. Rozmieszczono je w 11 oddziałach w zakresie 4 klas, w : klasie I - 6 oddziałów, II - 2 oddziały, III - 2 oddziały, IV - 1 oddział. W miesiąc po otwarciu szkoły jej dotychczasowy kierownik przeniósł się do Torunia, od 12 IV 1945r. jego obowiązki przejął Bronisław Łopacki, doświadczony nauczyciel z 15- letnim stażem pracy. Bardzo szybko powstawały organizacje młodzieżowe w Publicznej Szkole Powszechnej w Służewie. 20 V 1945r. powstała żeńska drużyna harcerska licząca 32 osoby. To szkolne Koło Harcerskie przyjęło imię królowej Jadwigi, 16 III 1947r. odbyło się poświęcenie sztandaru drużyny. W połowie lutego 1947r. żeńska Drużyna Harcerek, obejmująca swa działalnością całą gminę, liczyła już 50 osób. Opiekunką drużyny była Julia Kisielewska. 5 I 1946r. powołano Męską Drużynę Harcerską im. Tadeusza Kościuszki, z 42 chłopcami. Jej opiekunem został Bogusław Dzierżanowski. Już 6 V 1945r. została otwarta szkolna biblioteka licząca wówczas 136 tomów. Jej księgozbiór uzupełniano ze składek społeczeństwa podczas dorocznych uroczystości ,,Święta Oświaty”. Świetlicę powszechną, do której uczęszczały 32 osoby, uruchomiono 6 V 1946r.
Po odejściu w 1948r. Bronisława Łopackiego do Bydgoszczy, kierownikiem szkoły w Służewie został Stanisław Wójtowicz, później Władysław Dziennik. Po śmierci W. Dziennika ( 12 IX 1966r.) kierownikiem szkoły została p. Maria Grabowska. Od 24 VI 1967r. wprowadzono ósmą klasę szkoły powszechnej.
W okresie kierownictwa p. Grabowskiej na miejscu starego wybudowany został nowy budynek szkoły. Zabiegi w tym kierunku rozpoczęto już w latach 60- tych. Pozytywna opinia władz powiatowych z 1973 r. doprowadziła do zaplanowania budowy Zbiorczej Szkoły Gminnej w Służewie.
Rozpoczęcie prac nastąpiło jednak dopiero w 1980 roku. Już w 1984 oddano do użytku nową część dydaktyczną, w 1986- salę gimnastyczną, a w 1987 zakończono prace. Na patrona nowej szkoły wybrano Tadeusza Kościuszkę. 14 października 1987r. odbyło się uroczyste otwarcie nowej szkoły, która liczyła 14 izb lekcyjnych, świetlicę, oddział przedszkolny, stołówkę i salę gimnastyczną. W latach 1988- 97 dyrektorem szkoły był p. Kazimierz Szarafiniak, a przez kolejnych 5 lat p. Emilia Ciesielska.
W wyniku reformy szkolnej w 1999r. powołano do życia Publiczną Szkołę Podstawową w Służewie i Publiczne Gimnazjum w Służewie. Od 1 września 2002 szkoła podstawowa i gimnazjum funkcjonują w zespole szkół, który przyjął imię dotychczasowego patrona szkoły podstawowej- Tadeusza Kościuszki. Dyrektorem szkoły została p. Lucyna Błachowicz.
2 czerwca 2007 r. obchodziliśmy jubileusz 80-lecia szkoły w Służewie. W uroczystościach brali udział nauczyciele, pracownicy, absolwenci oraz władze organu prowadzącego i organu nadzorującego.
W 2008 r. obowiązki dyrektora pełniła p. Halina Gralak, od września 2008 r. do 2014 r. dyrektorem szkoły była p. Elżbieta Stelwach. Od września 2014 r. nowym dyrektorem Zespołu Szkół w Służewie jest p. Renata Borowska, która do dzisiaj pełni swoje obowiązki.
Aktualny widok budynku Zespołu Szkół w Służewie
